Qastrit: Səbəbləri, Əlamətləri və Sağalmağın Elmi Yolu
Siz də yeməkdən sonra mədədə yanma, dolğunluq, köp və ya ağrı hiss edirsiniz? Bəzən bu hal bir stəkan su ilə belə baş verə bilər. Adətən insanlar bu əlamətləri “əzələ yorğunluğu”, “turş yemişəm” kimi adlandırsa da, çox zaman bunun adı qastrit olur – yəni mədənin selikli qişasının iltihabı.
Qastrit, vaxtında tanınıb düzgün müalicə edilməzsə, xora, qanaxma, hətta mədə xərçəngi kimi ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Bu yazıda qastritin səbəblərini, əlamətlərini, diaqnostikasını və sağalmaq üçün atılmalı olan addımları izah edirik.
Qastrit Nədir?
Qastrit – mədənin içini örtən selikli qişanın iltihabıdır. Bu iltihab ya birdən başlayaraq kəskin hal alır (kəskin qastrit), ya da illərlə davam edərək xroniki qastritə çevrilir.
Əsas Səbəblər – Mədə Sizi Nəyə Görə Cəzalandırır?
- Helicobacter pylori infeksiyası
Dünyada qastritin ən çox yayılmış səbəbidir. Bu bakteriya mədədə yaşayır, selikli qişaya ziyan verir və turşuluğu artırır. - Stress və emosional gərginlik
Gündəlik həyatda yaşanan emosional yüklər mədədə turşu ifrazını artıraraq qastritə zəmin yaradır. - Uzunmüddətli dərman istifadəsi
Xüsusilə ağrıkəsicilər (NSAİD – ibuprofen, aspirin və s.) mədənin qoruyucu qatını zəiflədir. - Siqaret və alkoqol istifadəsi
Mədənin turşu balansını pozur, selikli qişanı zədələyir. - Qeyri-düzgün qidalanma və pəhriz pozuntuları
Az-az və tez-tez qidalanmamaq, çox yağlı, ədviyyatlı və gec yeyilən qidalar qastritin dostudur.
Qastritin Əlamətləri – Mədənizin Susaraq Dedikləri
- Yeməkdən sonra və ya ac qarına mədədə yanma və ağrı
- Köp və dolğunluq hissi, tez doymaq
- Turş dad və ağızda acılıq hissi
- İştahsızlıq, bəzən ürəkbulanma və qusma
- Xroniki hallarda çəki itkisi, yorğunluq, dəmir çatışmazlığı və bədəndə zəiflik
Qeyd: Xroniki qastrit əlamət vermədən uzun illər davam edə bilər və yalnız endoskopiya ilə aşkar edilə bilər.
Qastritin Əlamətləri – Mədənizin Susaraq Dedikləri
- Yeməkdən sonra və ya ac qarına mədədə yanma və ağrı
- Köp və dolğunluq hissi, tez doymaq
- Turş dad və ağızda acılıq hissi
- İştahsızlıq, bəzən ürəkbulanma və qusma
- Xroniki hallarda çəki itkisi, yorğunluq, dəmir çatışmazlığı və bədəndə zəiflik
Qeyd: Xroniki qastrit əlamət vermədən uzun illər davam edə bilər və yalnız endoskopiya ilə aşkar edilə bilər.
Diaqnostika – Dəqiq Diaqnoz, Doğru Müalicənin Açarıdır
Qastritin diaqnozu üçün aşağıdakı üsullar tətbiq olunur:
- Qastroskopiya (endoskopiya) – mədənin içini birbaşa görməyə imkan verir
- Biopsiya – selikli qişadan nümunə götürülür və histoloji analiz edilir
- Helicobacter pylori testi – nəfəs, qan və ya nəcis nümunəsi ilə yoxlanılır
- Qan analizləri – anemiya, infeksiya və digər göstəricilər üçün
- Qida intoleransı və turşu balansı testləri – əlavə səbəbləri müəyyən etmək üçün
Müalicə Yolları – Sadəcə Dərman Deyil, Yaşayış Tərzi Müalicəsi
Qastritin müalicəsi səbəbə əsaslanmalıdır. Hər pasiyent üçün eyni dərman və ya pəhriz uyğun deyil. Klinikamızda aşağıdakı fərdi müalicə yanaşmaları tətbiq olunur:
- Helicobacter pylori varsa – kombinə antibiotiklər və proton-pompa inhibitorları
- Turşuluq çoxdursa – mədə turşusunu azaldan dərmanlar
- Qoruyucu maddələr – selikli qişanı bərpa edən preparatlar
- Fərdi pəhriz proqramı – pasiyentin həyat tərzinə uyğunlaşdırılmış qidalanma planı
- Stress nəzarəti – lazım olduqda psixoloji dəstək
Qastrit və Qidalanma – Nə Yemək Olar, Nə Qətiyyən Yox?
Tövsiyə edilən qidalar:
- Düyü, yulaf, qaynadılmış tərəvəzlər
- Ağ ət (toyuq, hinduşka)
- Banan, alma püresi
- Az miqdarda qatıq və duzsuz pendir
Qaçınmalı olduğunuz qidalar:
- Qəhvə, qazlı içkilər, limon və portağal
- Turşu, ketçup, mayonez, acı souslar
- Qızardılmış yeməklər
- Tüstülənmiş ət və konservlər
- Siqaret və alkoqol
Profilaktika – Qastriti Necə Qarşısını Almaq Olar?
- Vaxtında yemək, tez-tez amma az-az qidalanmaq
- Həddindən artıq dərman qəbulundan qaçmaq
- Stress idarəetmə texnikalarından istifadə (meditasiya, idman və s.)
- Mütəmadi olaraq həkim müayinəsinə getmək
- Helicobacter pylori aşkarlanarsa müalicəni tam bitirmək
Nəticə: Mədəniz Sizinlə Danışır – Onu Dinləyin
Qastrit ciddi xəstəliklərin başlanğıcı ola bilər, amma vaxtında aşkar edilərsə, 100% nəzarət altına alınır və sağalır. Əgər siz bu yazını buraya qədər oxumusunuzsa və özünüzdə bənzər əlamətlər hiss edirsinizsə, bu artıq bir siqnaldır.